in ,

Waba uzi amateka ya Premier League? (Dore uduhigo n’udukoryo byayiranze)

Premier league ni shampiyona yo mu bwongereza y’umupira w’amaguru, kuri ubu akaba ari nayo shampiyona ikurikirwa ku ma televiziyo kurusha  izindi, ubushakashatsi bwakozwe mu mwaka wa 2007 bwagaragaje ko irebwa n’abarenga miliyari imwe ku mwaka. Yatangiye guhatanirwa m’umwaka 1888 itangizwa na “The football association” ikaba  yaritwaga football league, bigizwemo  uruhare  rukomeye ni umugabo witwaga William McGregor wari umuyobozi  w’ikipe yitwa Aston Villa.

William McGregor washinze Football League.

William McGregor washinze Football League.

Ku itariki ya 8 Nzeri 1888 nibwo hatangiye gukinwa  shampiyona y’umupira w’amaguru mu Bwongereza yariteguwe na Federasiyo y’umupira w’amaguru mu bwongereza (Football Association) ihabwa izina  rya “Football League, maze itangizwa n’amakipe 12 ariyo: Accrington, Aston villa, Blackburn Rovers, Bolton Wanderers, Burnley, Derby County, Everton, Notts County, Preston North End, Stoke fc,West Bromwich Albion, wolverhampton wanderers. Buri kipe yakinaga nindi inshuro ebyiri mu mwaka wa Shampiyona, bivuze ko buri kipe yakiraga indi ku kibuga cyayo nindi nayo ikazayakira mu mukino wakabiri, ikipe  yatsindaga yegukanaga amanota 2, naho izinganyije umukino zigacyura inota rimwe. Preston North End niyo  yegukanye ku nshuro yambere igikombe cya shampiyona y’ubwongereza igitwara idatsinzwe, ndetse itwara n’igikombe cya FA Cup ikora amateka yo gutwara ibikombe bibiri mu mwaka umwe (bikaba byitwa Double).

Ngiyi ikipe ya Preston North End yatwaye igikombe cyambere cya shampiyona.

Ngiyi ikipe ya Preston North End yatwaye igikombe cyambere cya shampiyona.

Mu mpera z’umwaka wa shampiyona 1990-1991, amakipe yarushaga ayandi imbaraga yagize igitekerezo cyo  guhindura iyi shampiyona ku buryo zajya zibasha kwinjiza amafaranga arenze ayo zari zisanzwe zibona, maze ku  itariki 17 Nyakanga 1991 nibwo izi kipe zemeranyije kuva mu kitwaga Football league twavuze haruguru  cyategurwaga na Football Association (FA), kugirango bizifashe kwishakira abaterakunga ku giti cyazo ndetse no  kubasha gutanga uburenganzira bwo kuzerekana ku ma televiziyo ari zo zibigizemo uruhare.

Mu mwaka 1992 ikipe zose zo mu kiciro cya mbere zavuye bidasubirwaho muri Football league maze ku itariki 27 Girucasi 1992 izi kipe zikora ikitwa FA Premier league, nubwo ariko zavuye muri Football league zakomeje  gukurikiza amategeko yayo, aha twavuga uburyo bwo kuva ndetse no kuzamuka mu cyiciro cya mbere, ndetse ni umubare w’amakipe yitabiraga Shampiyona y’ ikiciro cya mbere.

 

Ngiki ikiranagantego cyakoreshejwe bwambere na F.A PREMIER LEAGUE

Ngiki ikirangantego cyakoreshejwe bwambere na F.A PREMIER LEAGUE.

Mu mwaka wa shampiyona wi 1992-1993 nibwo F.A PREMIER LEAGUE yakinwe ku nshuro ya mbere itangizwa   n’amakipe 22, maze igitego cya mbere gitsindwa na Brian Deane wakiniraga ikipe ya Sheffield United Fc mu mukino wabahuzaga na Manchester United.

Brian Deane atsinda igitego cyambere muri FA PREMIER LEAGUE.

Brian Deane atsinda igitego cyambere muri FA PREMIER LEAGUE.

Manchester United yatozwaga na Sir Alex Furgeson iba ikipe yegukanye ku nshuro yambere igikombe cya FA  Premier League.

Manchester United yatwaye igikombe cyamber e cya FA Premier League.

Manchester United yatwaye igikombe cyamber e cya FA Premier League mu mwaka wa shampiyona 1992-1993.

Mu mwaka 1995 amakipe yavuye kuri 22 maze aba 20 bitegetswe na FIFA (Federation internetionale de Football Association) ikaba ari ishyirahamwe ry’umupira w’amaguru ku rwego rw’isi. Mu mwaka wa 2006 FIFA ikaba  yarongeye gutegeka ko shampiyona z’ibihugu by’iburayi zigomba kuba zigizwe n’amakipe 18 ariko ibyo FA Premier  League  tiyabikozwa, ikomeze gukinisha amakipe 20.

Mu mwaka wa 2011 nibwo ikipe itariyo mu Bwongereza yemerewe gukina Premier League, iyo kipe ikaba yitwa  “Swansea fc” yo mu gihugu cya Wales. Kuva yatangira gukinwa mu mwaka wa  Shampiyona 1992-1993 amakipe  ane ariyo: Manchester United, Arsenal, Chelsea ndetse na Liverpool zakomeje kwiharira imyanya yambere arinako  zinatwara niyi shampiyona uretse ikipe ya Liverpool yo itaragitwara kuva cyakwitwa FA Premier League, uku kwiharira imyanya ine yambere byazihaye akabyiniriro ka “Big Four” bisobanuye amakipe ane akomeye. Aya  makipe yakomeje kwiharira Premier League kugeza mu mwaka wa 2011 uretse ikipe yitwa Blackburn Rovers yatungaranye ikegukana iyi shampiyona mu mwaka wi 1994-1995.

Blackburn rovers itwara igikombe mu mwaka wa shampiyona 1994-1995.

Blackburn rovers itwara igikombe mu mwaka wa shampiyona 1994-1995.

Mu mwaka wa 2010 amakipe nka Tottenham na Manchester City zariyubatse bikomeye cyane cyane Manchester  city yari yaguzwe n’abahendwe b’abarabu bafite inkomoko i Abu Dhabi mu  gihugu cya Leta zunze ubumwe z’Abarabu mu mwaka wa 2008. Uku kwiyubaka byatanze umusaruro cyane kuko iyi kipe ya Manchester City yahise itwara igikombe cya shampiyona mu mwaka wa 2012 ndetse no mu mwaka wa 2014.

Manchester City itwara igikombe mwaka wa shampiyona wa 2011-2012.

Manchester City itwara igikombe mwaka wa shampiyona wa 2011-2012.

Kuva iyi shampiyona yatangira gukinwa yitwa Football league Jimmy Greaves ni we wabashije gutsinda ibitego  byinshi bingana na 357 akaba yarabitsinze kuva mu mwaka 1952 kugeza mu 1971, abitsindira amakipe ya Chelsea(124), Tottenham(220) na West Ham (13).

Jimmy Greaves watsinze ibitego byinshi mu mateka ya shampiyona y'abongereza.

Jimmy Greaves watsinze ibitego byinshi mu mateka ya shampiyona y’abongereza.

Kuva iyi shampiyona yakwitwa FA Premier League Alan Shearer niwe watsinze ibitego byinshi bingana na 260 mu  mikino 441.

Alan Shearer yishimira igitego.

Alan Shearer yishimira igitego.

Umuzamu witwa Peter Shilton niwe wakinye imikino myinshi ya shampiyona ingana na 848 guhera mu 1966 kugeza 1991. Yakiniye amakipe atandukanye nka Leicester yatangiriyemo mu 1966, Stoke City ndetse na  Southampton n’izindi nyinshi.

Nguyu umuzamu Peter Shilton.

Nguyu umuzamu Peter Shilton.

Ryan Giggs wakiniye Manchester United imikino 632 kuva mu mwaka 1990 kugeza mu mwaka wa 2014. Niwe wakinnye imikino myinshi kuva iyi shampiyona yakwitwa FA Premier League. Kugeza ubu ni nawe mukinnyi watwaye ibikombe byinshi bya Premier League kuko yagejeje kuri 13 byose yatwaranye na Manchester United. Ryan Giggs akaba afite ndetse n’agahigo ko gutanga imipira myinshi yavuyemo ibitego (Assist) ingana ni 162.

Ryan Giggs mu kibuga.

Thierry Henry wamenyekanye cyane mu ikipe ya Arsenal yakoze amateka yo kuba umukinnyi wambere watwaye igihembo cy’umukinnyi mwiza w’umwaka muri shampiyona y’Ubwongereza inshuro 2 zikurikiranye, muri 2002-2003 na 2003-2004. Ibi bikaba byarongeye gukorwa na Cristiano Ronaldo wakiniraga ikipe ya Manchester United mu mwa 2006-2007 ndetse na 2007-2008.  Cristiano Ronaldo akaba kandi afite n’agahigo ko kuba umukinnyi muto witwaye neza kurusha abandi ndetse akanegukana n’igihembo cy’umukinnyi mwiza w’umwaka akaba yarabikoze mu mwaka umwe wa 2007.

Sir Alex Furgerson akaba ari we mutoza watwaye ibikombe byinshi bya Premier League aho yafashije Manchester United gutwara ibikombe 13. Ni nawe mutoza watoje imyaka myinshi, igera kuri 20 muri Premier League (Akaba yarasezeye muri 2013). Akurikiwe na Arsene Wenger wa Arsenal uyitoje imyaka 19 (uyu mwaka ukaba ari uwa 20) akaba ari we umaze igihe kinini mu bari gutoza ubu.

Arsene Wenger umutoza wa Arsenal.

Arsene Wenger umutoza wa Arsenal.

Premier League yakunze kugaragaza ihangana rikomeye cyane hagati y’amakipe. Twavuga nka Liverpool na Manchester United zifatwa nk’amakipe akomeye cyane mu Bwongereza afite amateka kurusha ayandi. Hari kandi ikipe z’i Londres arizo Arsenal na Tottenham, ikipe zo mujyi wa Liverpool arizo Liverpool na Everton ndetse na Manchester United na Manchester City zombi zo mu mujyi wa Manchester.

Shampiyona y’umupira w’amaguru y’uyu mwaka ikaba iri gukinwa ku nshuro yayo ya 25 kuva yakwita Premier league, ndetse ikaba ari inshuro y’ i 118 muri rusange kuva yatangira gukinwa mu mwaka w’i 1888. Ikaba yaratangiye ku itariki 13 Kanama 2016, ikazarangira ku itariki 21 Gicurasi 2017. Amakipe 20 azaba ahatanira kwegukana iki gikombe gifitwe kuri ubu n’ikipe ya Leicester City. Ikipe nka Burnley, Middlesbrough na Hull City nizo zazamutse mu cyiciro cya mbere naho amakipe nka Newcastle United, Norwich City ndetse na Aston Villa zo zikaba zaramanutse mu cyiciro cya kabiri.

Leicester City itwara igikombe cya shampiyona y'umwaka ushize.

Leicester City itwara igikombe cya shampiyona y’umwaka 2015.

Nubwo amakipe ari 20 ariko muriyo hari ayo abasesenguzi n’abandi bakurikirana hafi umupira w’amaguru baha amahirwe cyane kurusha ayandi. Murizo izivugwa cyane ni ikipe ya Manchester United, Chelsea, Arsenal, Manchester City, ndetse n’ikipe ya Liverpool. Gusa umuntu ntiyakwibagirwa n’amakipe nka Tottenham, West Ham  ndetse na Leicester City yagitwaye umwaka ushize.

Amakipe yariyubatse kuburyo bwose. Muzahinduye abatoza twavuga Manchester United yazanye JOSE FELIX MOURINHO, Manchester City yazanye PEP GUARDIOLA ndetse na Chelsea yazanye ANTONIO COMPTES. Aba ni bamwe mu batoza abantu bahurizaho kuba bakomeye cyane ku isi.

Habayeho no guhinduranya amakipe ku bakinnyi. Aha twavuga nk’umukinnyi Paul Pogba waguzwe n’ikipe ya Manchester United atanzweho akayabo ka milliyoni 89 z’ama pawundi akoreshwa mu Bwongereza (ugenekereje akaba ari hafi miliyari 95 z’amanyarwanda). Akaba yarahise aca agahigo ko kuba umukinnyi uhenze cyane kurusha abandi. Ntitwakwirengagiza ariko Ngolo  Kante waguzwe n’ikipe ya Chelsea avuye mu ikipe ya Leicester yafashije bikomeye gutwara igikombe cya shampiyona ishize.

Paul Pogba ari gusinyana amasezerano na Manchester United.

Uyu mwaka benshi baremeza ko ushobora kuzaryohera abakunzi ba ruhago yo mu Bwongereza bitewe no  guhangana byitezwe hagati y’amakipe. Uyu  mwaka kandi amakipe azabona amafaranga menshi azakura ku  mateleviziyo azerekana Premier league kurusha ikindi gihe.

Ikirangantengo gishya cya Premier League.

Ikirangantego gishya cya Premier League.

Tubifurije kuzaryoherwa no gukurikira neza iyi mikino.

 

Iyi nkuru tukaba tuyikesha ikinyamakuru ireberomag.com

Written by YegoB

Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments

Zidane yatabaye Neymar mu kibazo cy’ingutu kimaze iminsi kimwugarije

Dore amashusho yagufasha kubona ya Internet y’ubuntu mu buryo bworoshye